Türkiye’den AB’ye Isıl İşlem Görmüş Kanatlı Eti İhracatı Başlıyor

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çalışmaları sonucunda Türkiye’deki kanatlı eti işleme tesislerinin sekizinin AB’ye ısıl işlem görmüş kanatlı eti ihraç etmesinin önü açıldı. Bu tesislere AB tarafından gerekli onayın verilmesi kanatlı eti sektöründe Türkiye’nin AB standartlarına uyumunu gösteriyor ve bu sektörde Türkiye’nin AB pazarı gibi büyük bir pazara girişini sağlıyor.

---

Türkiye ve AB arasında kanatlı eti ihracatı konusunda önemli bir gelişme yaşandı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın geçtiğimiz yıldan itibaren yürüttüğü yoğun çalışmalar sonuç verdi ve Türkiye’de üretim yapan kanatlı eti işleme tesislerinden sekizi, AB’ye ısıl işlem görmüş kanatlı eti ihraç etmesini sağlayacak onayı aldı.

Türkiye’nin Kanatlı Eti ve Ürünleri İhracatı

Türkiye’de tavukçuluk 70’lerde aileler tarafından işletilen küçük işletmelerde başladı. 1980’lerde ise sektör bir değişim geçirdi; entegre tesisler kuruldu ve sözleşmeli üretim gerçekleştirilmeye başlandı. 1990’lı yıllara gelindiğinde sektöre yapılan yatırımlar sayesinde modern üretim tesislerinin hem kapasitesi hem de sayısı arttı. Türkiye, kanatlı eti ve ürünleri üretiminde teknolojik olarak AB standartlarını yakalayan bir seviyeye ulaştı.

Ticaret Bakanlığı’nın 2023’te yayımladığı verilere göre Türkiye dünya kanatlı eti üretiminde dokuzuncu, ihracatında ise 10’uncu sırada yer alıyor. Türkiye 2020, 2021 ve 2022 yıllarında kanatlı eti ihracatının neredeyse yarısını Irak’a gerçekleştirdi. Irak’ı Çin ve İran takip etti. Özellikle yakın ve çevre ülkeler içerisinde Türkiye, Rusya’dan sonra en büyük kanatlı eti üreticisi olarak ön plana çıkıyor.

Türkiye’nin bahse konu ihracat verilerindeki 16 ülke arasında AB üyesi ülkeler yer almıyor. Sekiz adet kanatlı eti işleme tesisinin AB’ye ısıl işlem görmüş kanatlı eti ihracı yapabilmesinin onaylanmasıyla bu istatistiklerde AB’nin de önemli bir yer tutmaya başlaması bekleniyor.

AB’ye Kanatlı Eti Ticaretinde Standartlar

AB, dünyanın en büyük kanatlı eti üreticilerinden biri ve net ihracatçı konumunda. AB, besin değeri yüksek kanatlı eti ürünlerini ithal ediyor ve bu ithalatın büyük bir kısmını Brezilya, Tayland ve Ukrayna’dan gerçekleştiriyor. Besin değeri görece daha düşük olanları ise ihraç ediyor. Kanatlı eti, AB’nin ortak pazar organizasyonu kapsamına giren sektörlerden biri. Ortak pazar organizasyonu, tarım piyasasının daha güvenli olması ve belirli kalite standartlarının korunmasını sağlıyor.

AB kanatlı eti sektöründe birtakım kalite standartları ve piyasa tedbirleri uyguluyor. Örneklendirmek gerekirse kanatlı eti üretiminde karşılaşılan kuş gribi gibi hastalıklara karşın AB tarafından tedbirler alınıyor. Aynı zamanda kanatlı eti ürünleri için belirlenen AB pazarı standartları sayesinde ürün kalitesi iyileştiriliyor, üreticiler ve tüketiciler korunuyor ve AB içerisinde belirlenen tüm bu standartların birbiri ile uyumlu olması sağlanıyor. Kanatlı eti ürünlerinin pazarlamasında ise şu alanlarda standartlar mevcut:

• Ürün tanıtımı,

• Kalite sınıflandırılması,

• Kanatlı etindeki teknik açıdan kaçınılmaz olan su içeriğinin sınırlandırılması,

• Kanatlı etinin çeşitli alternatif üretim yollarının tanımlanması ve etiketlenmesi.

AB’nin kanatlı etinde ticari tedbirler aldığı da biliniyor. AB dışında üretilen kanatlı eti için lisans almak gerekiyor ve ithalat ancak AB hayvan sağlığı ve gıda güvenilirliği standartlarına uyulduğu sürece gerçekleşebiliyor. İthal edilen ürünlerin aynı zamanda AB pazarlama standartlarına da uygun olarak satılması gerekiyor. Türkiye’deki tesislerin AB tarafından onaylanması ise bu gibi standartlara uyum sağlandığı anlamına geliyor.

Sonuç ve Değerlendirme

Türkiye’den AB’ye kanatlı eti ihracatı Türkiye’nin diğer ticaret ortaklarına oranla düşük seviyelerde seyrediyor. Birbiriyle kayda değer büyüklükte ticaret gerçekleştiren Türkiye ve AB’nin bu sektörde de ticaretini geliştirmesi memnuniyetle karşılanıyor. Türkiye, kanatlı eti üretimi ve ihracatında istikrarlı bir büyüme içerisinde. Bu büyümenin AB pazarına giriş ile taçlandırılması ve bu sektörün AB pazarına açılması önemli bir adım. AB pazarına girişle birlikte kanatlı eti ve ürünleri sektörünün daha da güçlenmesi bekleniyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın üreticilerin yeni pazarlara girebilmeleri için sürdürdüğü bu gibi çalışmalar, bu açıdan çok değerli olarak nitelendiriliyor.

Sekiz adet işleme tesisinin AB tarafından onaylanması bu tesislerin pek çok standarda uyum sağlayabildiğini gösteriyor ve başka sektörlerde faaliyet gösteren diğer işletmelerin de bakanlıkların desteğiyle bu gibi çalışmalarda bulunabilmesi için örnek teşkil ediyor.  Diğer türlerde olduğu gibi kanatlı hayvan üretiminde de hayvan refahı ilkelerine uyum sağlanması ve bu canlıların da hakları olduğunun bilinci ile hareket edilmesi büyük önem taşıyor. Farklı hayvan türleri ve hayvan refahı konularında harmonize AB kuralları arasında 98/58/EC sayılı Yönerge tüm çiftlik hayvanlarının korunması için asgari standartları belirliyor. Aynı zamanda farklı türlerle ilgili daha detaylı düzenlemeler olduğu gibi hayvan refahının nakliye sırasında gözetilmesi ve kesim ve şoklama esnasındaki koşullara ilişkin olarak standartlar da mevcut.

Söz konusu gelişme aynı zamanda Türkiye’nin AB’ye uyum konusunda sektörel bazda çalışmaya yönelik iradesini simgeliyor ve gelecekte yapılacak çeşitli iş birliklerinin de önünü açıyor. Buna ek olarak kanatlı etinde ticaretin önünün açılması Türkiye’ye fayda sağlarken AB için gıda güvenliğini artırıcı bir unsur hâline geliyor. Nitekim AB, net bir ihracatçı konumunda olsa da ithalat yaptığı ülkeleri çeşitlendirerek gıda güvenliğini koruyor.

Tarım ve gıda sektöründe örnek teşkil eden bu gelişmenin diğer sektörlerce de takip edilmesi ve çeşitli sektörlerimizin desteklenerek AB pazarına giriş yapması hem ticari ilişkileri canlandıracak hem de Türkiye’nin AB’ye uyumda attığı adımlara dinamizm katacak.

Aygen Torun, İKV Uzman Yardımcısı