AB’den Temiz Sanayi için Yeni Yol Haritası

Avrupa Komisyonu, 26 Şubat 2025 tarihinde duyurduğu Temiz Sanayi Mutabakatı ile AB sanayisinin rekabetçiliğini artırmayı ve karbonsuzlaşmayı hızlandırmayı hedefliyor.

Avrupa Komisyonu, Avrupa sanayisinin dönüşümünü hızlandırmak ve küresel rekabet gücünü korumak amacıyla Temiz Sanayi Mutabakatı’nı (Clean Industrial Deal)’nı açıkladı. 26 Şubat 2025’te duyurulan bu yeni çerçeve, yüksek enerji maliyetleri, haksız küresel rekabet ve kritik ham maddelere bağımlılık gibi sorunlara çözüm getirmeyi hedefliyor. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, bu mutabakatın Avrupa sanayisinin geleceğini şekillendirecek cesur bir iş planı olduğunu belirterek, sanayinin karbonsuzlaşmasının aynı zamanda ekonomik büyüme için bir fırsat sunduğunu vurguladı.

Enerji Yoğun Sanayiler ve Temiz Teknoloji

Mutabakat, iki temel sektöre odaklanıyor: enerji yoğun sanayiler ve temiz teknoloji. Enerji yoğun sanayiler, çelik, kimya ve çimento gibi yüksek enerji tüketen sektörleri kapsarken, temiz teknoloji alanında yenilenebilir enerji, batarya üretimi ve hidrojen gibi konular önceliklendiriliyor. AB, 2030 yılına kadar temiz teknoloji ürünlerinde %40’lık yerli üretim oranına ulaşmayı hedefliyor.

Enerji yoğun sanayilerin karbonsuzlaşması, yüksek enerji maliyetleri, karmaşık düzenlemeler ve küresel rekabet baskısı nedeniyle önemli bir zorluk olarak öne çıkıyor. Temiz Sanayi Mutabakatı, bu sanayilerin dönüşümünü hızlandırmak için çeşitli teşvikler ve düzenlemeler içeriyor. Öncelikle, yenilenebilir enerjiye erişimi kolaylaştırmak ve enerji verimliliğini artırmak amacıyla sanayi tesislerinde elektrifikasyon süreçleri desteklenecek. AB, özellikle hidrojen kullanımının yaygınlaştırılması için 2026 yılına kadar ek teşvik mekanizmaları oluşturmayı da planlıyor.

Uygun Maliyetli Enerji İçin Yeni Önlemler

Avrupa sanayisinin rekabet gücünü artırmak için uygun maliyetli enerjiye erişim büyük önem taşıyor. Mutabakat kapsamında açıklanan Uygun Enerji Eylem Planı (Affordable Energy Action Plan), enerji fiyatlarını düşürmek için yerli yenilenebilir enerji üretiminin artırılması, enerji altyapısının modernizasyonu ve elektrik şebekelerinin güçlendirilmesi gibi önlemleri içeriyor. Güç satın alma anlaşmalarının sanayi tarafından daha yaygın kullanımı teşvik edilecek. Bu adımlar sayesinde, AB’nin elektrifikasyon oranının 2030 yılına kadar %21,3’ten %32’ye çıkarılması hedefleniyor.

Sanayinin dönüşümünü hızlandırmak için temiz ürünlere yönelik talebin artırılması planlanıyor. Sanayide Karbonsuzlaşma Hızlandırıcısı Yasası (Industrial Decarbonisation Accelerator Act) ile kamu alımlarında “Avrupa’da Üretilmiş” etiketi teşvik edilecek. Ayrıca, düşük karbon ürün etiketleme sistemi ilk olarak çelik sektöründe başlayacak ve 2025 itibarıyla çimento sektörüne de yayılacak. Bu girişimler, Avrupa üreticilerinin yeşil dönüşüm çabalarını ödüllendirerek, küresel rekabette öne çıkmalarına yardımcı olmayı hedefliyor.

Yatırım Teşvikleri ve Nitelikli İş Gücü

Temiz Sanayi Mutabakatı, sanayinin dönüşümünü finanse etmek için 100 milyar avrodan fazla yatırım mobilizasyonu öngörüyor. Yeni teşvik programları ile yenilenebilir enerji ve sanayi karbonsuzlaşma projelerine yönelik destekler hızlandırılacak. Sanayi Karbonsuzlaşma Bankası kurulacak ve bu banka 100 milyar avro değerinde finansman sağlamayı amaçlayacak. Ek olarak, InvestEU Fonu artırılarak özel yatırımların teşvik edilmesi sağlanacak.

Temiz sanayi dönüşümü, nitelikli iş gücü ihtiyacını da beraberinde getiriyor. Bu doğrultuda Beceri Birliği (Union for Skills) oluşturularak iş gücünün yeşil ve dijital dönüşüme uyum sağlaması desteklenecek. Ayrıca, uluslararası ticaret anlaşmaları yoluyla temiz ticarette yatırım ortaklıkları oluşturulacak ve böylelikle AB’nin küresel pazarda rekabet avantajı elde etmesi sağlanacak.

Sonuç ve Değerlendirme

Temiz Sanayi Mutabakatı ile Avrupa’nın temiz sanayi dönüşümünde kritik hammaddelere bağımlılığını azaltmak için yeni önlemler planlanıyor. AB Kritik Ham Maddeler Merkezi kurulacak ve ortak hammadde satın alma mekanizmaları oluşturulacak. Yeni Döngüsel Ekonomi Yasası ile 2030 yılına kadar döngüsel malzeme kullanım oranının % 24’e çıkarılması hedefleniyor.

Mutabakat, Avrupa sanayisinin yeşil dönüşümünü hızlandırmayı ve küresel rekabet gücünü korumayı amaçlayan kapsamlı bir strateji olarak öne çıkıyor. Bu plan, yalnızca iklim hedeflerine ulaşmayı değil, aynı zamanda Avrupa’da sanayinin sürdürülebilir büyümesini sağlamayı da hedefliyor. Önümüzdeki yıllarda uygulanacak politikaların başarısı, sanayi paydaşlarının iş birliği ve finansal destek mekanizmalarının etkinliğine bağlı olacak.

Fırat Akan, İKV Uzman Yardımcısı