Kapitalizm Ve Yapay Zekâ

Cumhuriyet Gazetesi 18.10.2025

Amazon ve Blue Oring’in kurucusu Jeff Bezos, yapay zekâ konusundaki 20 yılın “insanlık için altın bir çağ olacağını,” söyledi.

Bunu yazarken karamsar olmayı anlayamıyorum. Teknoloji, insanlık tarihinin en refah dolu dönemini başlatmak üzere. Gelecekte işe gidip gelmek diye bir kavram kalmayacak. Robotlar çalışırken insanlar daha az çalışacak, daha mutlu ve daha zengin olacak.

Önümüzdeki birkaç on yıl içinde milyonlarca insan uzayda yaşayacak. Orada olmaları gerekmeyecek, sadece istedikleri için orada olacaklar. Robotlara her yerde iş yaptırabiliriz. İnsanlar daha az çalışacaklar.”

13.10.2025 Cumhuriyet Gazetesi – Mutlu Doğuş Doğan – Gelecekten Notlar

“Son birkaç yazımda yapay zekâ ile ilgili temel konulardan oldukça özet şekilde bahsettik.

Bu yazımda bana en çok sorulanların birinden bahsedeceğim.

“Bizi nasıl bir gelecek bekliyor?”

Kısa vadeli tahminler (5-10 yıl)

1. Yapay zekâ gittikçe daha zeki hale gelecek. En son Open AI ve Google’a ait modeller matematik olimpiyatlarında altın madalya alabilecek düzeye geldiler.
2. Bu sistemler otonom bir şekilde verilen görevleri kendi kendilerine yapmaya da başladılar ve bu artarak devam edecek.

Bu şu demek: sadece soru cevaplayan bir sistem olmaktan çıkıp proaktif olarak verilen işleri takip eden ve bitiren sisteme dönüşecekler.

• Yapay zekâ sistemleri gittikçe daha iyi duyuyor, daha iyi (ve gerçekçi) konuşuyor, daha iyi görüyor. Yani sadece yazışmak zorunda değilsiniz, derdinizi konuşarak veya göstererek anlatabilirsiniz.
• Yapay zekâ sistemleri sadece soru çözmekle kalmıyor, gittikçe daha gerçekçi resim çiziyor, video üretiyor, müzik üretiyor vb. Yani hayal ettiğiniz her şeyi sadece istediğimizi tarifleyerek üretebileceğimiz dünyadayız.

Riskler:

1. Yapay zekâ sistemleri gittikçe daha zekiye doğru bilgi verir hale gelse de hâlâ hatalar yapabiliyor. Bu hatalar bazı trajik durumlara sebep olabilecek (Örneğin yanlış tedavi önerisi, yanlış yatırım vb)
2. Telefonu açıp konuştuğunuzda sesinizle aranıp dolandırmada kullanılabilirsiniz, dolandırmaya uğrayabilirsiniz.
3. Yapay zekâ fotoğraflarıyla dolandırılma, aldatılma ve üzülmeler.
4. Bazı mesleklerin tamamen kaybolma riski var. Örneğin bu satırları ben tane tane ellerimle yazıyorum. Ama muhtemelen ileride böyle yazı yazanlara eski zanaatı icra eden nakkaş muamelesi yapacağız.”

Bu azıcık bilgilere göre yapay zekâ ile nereye gittiğimizi, nereye gideceğimizi görebiliyoruz. Hatta bir de bugünkü kapitalist yaşam tarzımızla nasıl bir felaketin beklediğini de anlayabiliyoruz.

Yapay zekâ projeleri kimlerin hegemonyasında? Emperyalist batı ülkelerinin, Kuzey Amerika’nın, Çin’in, Japonya’nın, Rusya’nın, İsrail’in vs. Peki bu ülkelerin aralarındaki ilişkiler barış ağırlıklı mı yoksa savaş ve rekabet ağırlıklı mı? Savaş ve rekabet ağırlıklı. Bu ülkelerden batı kesimi dünya halklarını sömürmek, egemenliği altına almak için ellerinden ne geliyorsa yaptılar; Birinci ve İkinci Dünya Savaşları buna en iyi örneklerdir.

Diğer yandan kapitalist sömürüyü yaşayan halklar zengin veya fakir olmama konusunda en yüksek çabayı gösteriyorlar ve zenginlerin egemen olduğu ülkelerde insanlar yaşamak için her türlü yanlışlığı yapacak duruma düşürülüyorlar. Çünkü para, hukuk ve silah zenginleri daha zengin, fakirleri daha fakir yapma çabası içinde.

Peki, yapay zekâ egemen olmaya başladığında ne olacak? Toplumsal uçurumlar daha da artacak, insanlığın en az yüzde 80’i işsiz, yoksul, cahil ve aç kalacak; egemenlerin eline bakacak!

Bu şartlarda insanlar mutlu olabilirler mi? Yapay zekâ ağırlıklı sistemde insanların emeğine, bilgisine ihtiyaç olmadığında eğitime de ihtiyaç kalmayacak ve bu şartlarda insanlık sermayeye yük olmaya başlayacaktır. Bu durumda insana da ihtiyaç kalmayacak ve dünya nüfusu zamanla en az noktaya doğru inmeye başlayacaktır.

Dünya nüfusunun azalması konusunda bilgilerim oldu basından 2020 yılı başında. Mart ayında ilk haber şöyleydi: dünya nüfusu 5 milyar olsa iyi olur! İki ay sonra; 3 milyar olsa daha iyi olur! Bir ay sonra 500 milyon olsa çok iyi olur!

Bu kadar kısa bir zamanda bu düşüşler nereden kaynaklandı, nasıl kaynaklandı? Çünkü Covid-19 hastalığı vardı ve ölümler başlamıştı..  Bu hastalık hâlâ var ve yaygın halde tüm dünyada!..

İnternetten sordum 500 milyon dünya nüfusunu ve ABD’nin Georgia eyaletinde Rehbertaşı adındaki anıt üzerinde 10 emir olduğunu öğrendim; bunlardan bir tanesi de dünya nüfusunun 500 milyona indirilmesi yönünde. Anıtı Robert C. Christian diktirtmiş belediyeye 1980 yılında. 

Sonuçta robotlar çalışacak 500 milyon insan süper refah içinde yaşayacak..!